یاتاقان چیست؟
یاتاقان از جمله قطعات صنعتی هستند که محل قرارگیری و تکیه گاه های شافت محور های توپی و کلیه قطعات متحرک می باشند .
این اتصالات صنعتی معمولاً به صورت دایره و برخی اوقات به صورت دایره های پایه دار تولید میشوند. تولیدکنندگان معمولاً در زمان تولید آنها از المان های مصنوعی استفاده می‌کنند.
یاتاقان ها ضمن اینکه در اشکال مختلف قابلیت تولید دارند از متریال های گوناگون در ساخت آنها استفاده می شود.
در اصطلاحات انگلیسی به یاتاقانها بیرینگ گفته می شود که بخش عمده ای از محصولات صنعتی را تشکیل می دهد به صورتی که بلبرینگ و رولبرینگ ها هم نوعی یاتاقان محسوب می شوند.
یاتاقان ها هم به طور معمول ۱۲ مدل مختلف با اجزای چرخشی دارند به دو نوع مهم آن ها به صورت لغزشی و غلتشی قابل ارائه هستند و با توجه به نیازهای خود میتوان از هر کدام از آنها در موارد مورد نیاز استفاده کرد
انواع یاتاقان صنعتی
یاتاقان صنعتی معمولاً تنوع بالایی دارد زمانی که در اشکال مختلف در دسترس عموم می تواند قرار بگیرد از جمله یاتاقان های پرمصرف می توان به دو دسته یاتاقان های زیر اشاره کرد :
- یاتاقانهای لغزشی
- یاتاقانهای غلتشی
دسته بندی دیگری برای یاتاقان صنعتی نیز وجود دارد
- یاتاقان های ساچمه
- محوری ساچمه ای محوری
- غلتکی
- غلتکی مخروطی
اشکال مختلف یاتاقانهای صنعتی:
- یاتاقان بلبرینگ
- نمونه یاتاقان رولبرینگ
- مدل یاتاقان بوش
- یاتاقانهای لغزشی
یاتاقانهای لغزشی تکیه گاه هایی هستند که کاهش اصطکاک را در شرکت و اجزای متصل به آن ایجاد می کنند .هرچه میزان کیفیت یاتاقانها بالاتر باشد در نتیجه یاتاقانها دیرتر نیاز به تعمیر پیدا می کنند
اگر یاتاقانهای لغزشی معیوب شوند ممکن است که موجب برخورد قطعات ثابت و متحرک شوند یاتاقان های صنعتی به دلیل شکل ظاهر و ابعاد و بالایی که دارند در صنایع بزرگ مانند صنعت نفت و پالایشگاه ها نیروگاه ها بسیار مورد استفاده قرار می گیرند
ویژگی استفاده از یاتاقانهای لغزشی در صنایع
یاتاقانهایی که در صنایع نقاشی مورد استفاده قرار می گیرند معمولا از اصطکاک پایینی برخوردارند .
نرم هستند به راحتی مواد ضد سایش مانند روغن ها و گریس ها را که برای روانکاری آنها استفاده می شود را بر روی سطح خود نگه می دارند .
میزان سختی نسبی دارند که میزان ساییدگی آن موجب ساییدگی اضافی سر محور میشود
خواص مکانیکی در یاتاقان های لغزشی تا دمای ۱۲۰ درجه را میتوانند حفظ کنند
در صنایعی که از یاتاقانهای لغزشی استفاده می شود به خاطر عدم تحرک قطعات نسبت به یاتاقانهای غلتشی عمر طولانی تر و قیمت کمتری دارند..
مزایا و معایب یاتاقان لغزشی
مزایا
- کمتر معیوب میشوند
- در مایع پمپاژ کارکرد مناسبی دارند
- روغن کاری و خنک کاری آسان تری دارند
- تحمل بار بیشتری دارند
معایب
- اصطکاک بالایی دارند
- هزینه بسیاری دارند
- دمای روانکاری این نوع بالاست
- خنک کننده ها بسختی نصب میشوند.
تعداد لایه های مواد به کار رفته در جنس یاتاقانهای لغزشی
تعداد لایه مواد به کار رفته در یاتاقانهای لغزشی به سه دسته تقسیم می شود:
- مونو متال
- بی متال
- تری متال
یاتاقان مونو متال
تولیدکنندگان معمولاً این نوع از یاتاقانها را از جنس فلز آلومینیوم برنج یا فسفر برنز تهیه می کنند.
سیل لابیرنت معروفترین نوع یاتاقانهای مونو متال می باشد. مهمترین عامل در نوع انتخاب این سیل ها نوعی ماده سیال می باشد.
یاتاقان بی متال
یاتاقانهای بابیتی بیشتر از نوع یاتاقان بی متال هستند که جنس و متریال آنها از فولاد برای یک پوشش نرم جنس با بیت می باشد.
یاتاقان تری متال: نوعی یاتاقان می باشد که به دلیل شرایط محیطی به صورت سه لایه فلز به یکدیگر چسبیده است.
یاتاقانهای غلتشی: یاتاقانهای غلتشی قطعاتی صنعتی میباشند معمولاً در یاتاقانهای غلتشی استوانه ها مساحت بیشتری نسبت به نوع ساچمه‌ای دارند.
از جمله قابلیت‌های یاتاقانهای غلتشی میتوان به توزیع بار در یک منطقه بزرگ اشاره کرد.
ضمن اینکه تحمل وزن های سنگین را نیز دارد ولی در عوض با سرعت کمتری کار میکند. کاربرد این یاتاقانهای فوق العاده را میتوان در صنایع شن و ماسه و یا پنل های خورشیدی مشاهده کرد.
یاتاقان های غلتشی ضمن تنوع بالایی که دارند سیر تکاملی سریعی را نیز دارند.
عوامل:
- بار
- سرعت
- و ویسکوزیته روغن
از جمله این مشخصات اصطکاک میباشد.
که موثر در یاتاقانهای غلتشی است این اتاق آنها تحمل بارهای شعاعی و ترکیبی را به خوبی دارند
این دسته از یاتاقانها از چهار بخش:
کنس درونی
عضو غلطنده
کنس بیرونی
و جداکننده تشکیل شده‌اند.
ویژگی شاخص یاتاقانها عمر طولانی می باشد که از طول عمر خوبی برخوردار هستند.
مخصوصاً زمانی که آنها را به طور مداوم روغن کاری کنیم و مانع از ورود گرد و غبار با آنها شویم در نتیجه شرایط خوبی را برای طول عمر این یاتاقانها را رقم خواهیم زد.
انواع یاتاقان صنعتی غلتشی
- یاتاقان ساچمه‌ای غلتشی
- یاتاقان استوانه ای غلتشی
- یاتاقان ساچمه‌ای غلتشی
یاتاقانهای صنعتی غلتشی ساچمه‌ای رایج‌ترین نوع یاتاقانهایی هستند که میتوان از آنها در اسکیت یا وسایل سنگین استفاده کرد چون که هم بار محوری و هم بار شعاعی را به خوبی می توانند تحمل کنند.
ضمن اینکه در جاهایی با بار نسبتاً کوچک نیز قابلیت کاربرد دارند.
بار در یاتاقانهای ساچمه ای از جداره بیرونی به ساچمه منتقل میشود و سپس به جداره درونی انتقال می یابد .
یاتاقانهای استوانه ای در نقاط کوچک با دیوارهای درونی و بیرونی تماس پیدا می کنند به همین علت چرخش نرمی دارند.
به همین دلیل سطحی که متحمل بار می شود کوچک است اگر بار اضافه بر این یاتاقان وارد شود ساچمه ها تغییر شکل می دهند یا له می شوند و در نتیجه یاتاقان خراب میشود.
یاتاقان استوانه ای چرخشی
یاتاقانهای صنعتی استوانه ای چرخشی شامل:
(انواع رولبرینگ ها) غلتک های مخروطی، غلطک کروی، کف گرد ،غلطک ساده ،غلطک مخروطی با شیب تند غلتک مخروطی کف گرد
مزایا و معایب یاتاقان غلتشی
مزایا
- هزینه اولیه کم
- کارکرد بدون مراقبت
- نیاز به محفظه های کمتر
- هزینه کمتر
- تعویض آسان
- صرفه جویی در انرژی
معایب
- عیب ناشی از خستگی
- نیاز به مراقبت در هنگام مونتاژ
- نیاز به مراقبت در هنگام روانکاری
روانکاری یاتاقانهای صنعتی
روانکاری یاتاقانهای صنعتی معمولاً به دو صورت گریس کاری و روغن کاری انجام میشود.
گریس کاری برای سرعت پایین و دمایی که از ۱۰۰ درجه سلسیوس افزایش پیدا نکند .
روغن کاری برای دماهای بالا مورد استفاده قرار می گیرد به هر حال روانکاری یاتاقانهای باعث خنک شدن یاتاقان و جلوگیری از سایش سطوح آنها با هم خواهد شد .در نتیجه موجب محافظت از قطعات در برابر ورود اشیا می باشد
انواع روانکاری
- روغن کاری به وسیله حلقه
- روغن کاری پرتابی
- قطره ای
- با کاسه نمد
- فشاری
- کاربرد یاتاقان صنعتی
دستگاه ها و ماشین آلات صنعتی بزرگترین مصرف کنندگان یاتاقان صنعتی در انواع مختلف هستند.
کلیه لوازم برقی برای چرخش بهتر، سریعتر و باما نور بیشتر نیازمند یاتاقان هایی که از کیفیت بالایی برخوردار هستند می باشند.
از جمله صنایع پرکاربرد نیازمند به یاتاقان های صنعتی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- صنایع غذایی
- صنایع خودروسازی
- صنایع کشاورزی
- صنایع پتروشیمی
- صنایع و تجهیزات پزشکی
- صنایع فضایی و هوایی
رهام